Το Αττικό ημερολόγιο της Αθηναϊκής Πολιτείας

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δώδεκα μήνες, όπως έχουμε και εμείς σήμερα, ενώ η χρονολόγηση των ετών γινόταν με βάση τις Ολυμπιάδες.

Η αρχή του έτους ήταν μεταξύ της αλλαγής των εποχών χειμώνα-άνοιξης, εκτός από το Αττικό Ημερολόγιο, στο οποίο το έτος άρχιζε μετά το Θερινό Ηλιοστάσιο.

Μήνες του αττικού ημερολογίου

Στην αρχαία Αθήνα κάθε μήνας είχε 30 ημέρες (πλήρης μήνας) ή 29 ημέρες (κοίλος μήνας). Οι μήνες αυτοί και οι αντιστοιχίες τους με τους σημερινούς αναφέρονται παρακάτω:

Εκατομβαιών (30 ημέρες) 23 Ιουνίου - 23 Ιουλίου

Μεταγειτνιών (29 ημέρες) 24 Ιουλίου - 22 Αυγούστου

Βοηδρομιών (30 ημέρες) 23 Αυγούστου - 22 Σεπτεμβρίου

Πυανεψιών (29 ημέρες) 23 Σεπτεμβρίου - 22 Οκτωβρίου

Μαιμακτηριών (30 ημέρες) 23 Οκτωβρίου - 22 Νοεμβρίου

Ποσειδεών (29 ημέρες) 23 Νοεμβρίου - 22 Δεκεμβρίου

Γαμηλιών (30 ημέρες) 23 Δεκεμβρίου - 22 Ιανουαρίου

Ανθεστηριών (29 ημέρες) 23 Ιανουαρίου - 20 Φεβρουαρίου

Ελαφηβολιών (30 ημέρες) 21 Φεβρουαρίου - 23 Μαρτίου

Μουνιχιών (29 ημέρες) 24 Μαρτίου - 22 Απριλίου

Θαργηλιών (30 ημέρες) 23 Απριλίου - 23 Μαΐου

Σκιροφοριών (29 ημέρες) 24 Μαΐου - 22 Ιουνίου

Δεκάδες

Αντί για εβδομάδες, οι μήνες διαιρούνταν σε τρεις δεκάδες, από τις οποίες την πρώτη την ονόμαζαν δεκάδα «ισταμένου» ή «αρχομένου», την δεύτερη δεκάδα «μηνός μεσούντος», και την τρίτη δεκάδα «φθίνονος» ή «απιόνος μηνός».

Ημέρες

Η πρώτη ημέρα κάθε μήνα ονομαζόταν «νουμηνία». Κάθε 2-3 χρόνια προστίθετο ένας εμβόλιμος μήνας, ο Ποσειδεών, ώστε η πρώτη ημέρα κάθε μήνα να συμπίπτει κατά το δυνατόν με τη Νέα Σελήνη.

Τις υπόλοιπες ημέρες τις ονόμαζαν ως εξής:

• Τις δέκα ημέρες της πρώτης δεκάδας τις ονόμαζαν 1η, 2η, 3η, κλπ. ισταμένου ή αρχομένου
• Τις επόμενες δέκα ημέρες τις ονόμαζαν 1η, 2η, 3η, κλπ. μεσούντος ή επί δεκάδι
• την δέκατη μέρα της δεύτερης δεκάδας την ονόμαζαν «εικάδα», δηλαδή εικοστή του μηνός
• Τις τελευταίες δέκα ή εννέα ημέρες του μήνα τις ονόμαζαν 1η, 2η, 3η, κλπ. επί εικάδη. Επίσης τις μέρες της τρίτης δεκάδας τις μετρούσαν και αντίθετα, δηλαδή την 21η του μηνός την έλεγαν και δεκάτη ή ενάτη φθίνοντος ή απιόντος, κλπ. ανάλογα αν ο μήνας ήτα πλήρης (30 ημέρες) ή κοίλος (28 ημέρες).
• Την τελευταία μέρα του μήνα την έλεγαν «ένη» ή «νέα», δηλαδή παλαιά ή νέα, επειδή ήταν το όριο του παλαιού με τον νέο μήνα.

Ιστορικά στοιχεία

Το αττικό ημερολόγιο πήρε την τελική του μορφή το 430 π.Χ. από το Μέτωνα, γεωμέτρη, αρχιτέκτονα και αστρονόμο, ο οποίος όρισε τους πλήρεις και κοίλους μήνες, καθώς και τα έτη στα οποία θα προστίθετο ο μήνας Ποσειδεών.

Αργότερα, το ημερολόγιο του Μέτωνα διορθώθηκε από τον Κάλιππο και τον Ίππαρχο.

 ομάδα ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Πηγές Γεώργιος Δροσίνης, επιμ. (1922). Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος, Τόμος 1. σελ. 15-16.

.